فرهنگ رضوی

منابع انسانی در هر سازمانی مهمترین سرمایه آن محسوب می شوند. در آستان قدس رضوی که هدف اصلی آن خدمت به زائرین بارگاه امام رضا (ع) است، این سرمایه از اهمیتی دوچندان برخوردار است. یکی از پدیده‌های نوظهور که ... بیشتر منابع انسانی در هر سازمانی مهمترین سرمایه آن محسوب می شوند. در آستان قدس رضوی که هدف اصلی آن خدمت به زائرین بارگاه امام رضا (ع) است، این سرمایه از اهمیتی دوچندان برخوردار است. یکی از پدیده‌های نوظهور که سلامت کارکنان و به تبع آن خدمت رسانی آنها را با مخاطره مواجه می سازد، رفتار حضورگرایی است. این رفتار زمانی بروز می کند که کارمند تصمیم می گیرد با شرایط بیماری و ضعف سلامت در محل خدمت حاضر شود. در این پژوهش که از نظر هدف، کاربردی و به روش کیفی انجام شده است، در ابتدا با روش فراترکیب و تحلیل محتوا کلیه مولفه های محرک حضورگرایی شناسایی و سپس با روش دلفی فازی و اخذ نظرات خبرگان منابع انسانی آستان قدس رضوی، مهم‌ترین مولفه‌ها انتخاب و رتبه‌بندی شد. نتایج نشان داد که مهم‌ترین عوامل موثر بر حضورگرایی کارکنان در آستان قدس رضوی را می‌توان در قالب 3 بعد، 13 مقوله محوری و 44 مولفه طبقه‌بندی کرد. این مقوله‌های محوری در بعد رفتاری شامل فرهنگ سازمانی، وضعیت سلامت فرد، نگرش و ادراک کارمند درباره پیامدهای غیبت یا حضورگرایی، ارتباطات و تعاملات سازمانی، ویژگی‌های فردی، شخصیت فرد، نگرش‌های شغلی و سازمانی، در بعد ساختاری شامل ویژگی‌ها و رویه‌های سازمانی، ویژگی‌های شغل، مدیریت منابع انسانی سازمان و در بعد زمینه‌ای شامل عوامل فرهنگی و اجتماعی، عوامل اقتصادی جامعه و قانون‌گذاری و زیرساخت است.

الگوی همبستگی اجتماعی در کلام امام رضا (ع) بر اساس نظریه داده بنیاد

مرضیه محصص؛ محمد صدیقی اسکی

دوره 11، شماره 43 ، آبان 1402، صفحه 55-81

https://doi.org/10.22034/farzv.2022.357427.1799

چکیده

در عصر حاضر پالایش جوامع بشری از چندگانگی و فروکاستن از نزاع‌های ویرانگر و ستیزه‌گری، کانون توجه بسیاری از اندیشوران با رویکردهای متنوع قرار گرفته و تلاش‌های صلح‌خواهانه و آشتی‌جویانه در جست‌وجوی ... بیشتر در عصر حاضر پالایش جوامع بشری از چندگانگی و فروکاستن از نزاع‌های ویرانگر و ستیزه‌گری، کانون توجه بسیاری از اندیشوران با رویکردهای متنوع قرار گرفته و تلاش‌های صلح‌خواهانه و آشتی‌جویانه در جست‌وجوی راهبردهای مؤثر برای تحقق همبستگی اجتماعی هستند. هدف اساسی این پژوهش، تبیین مؤلفه‌های همبستگی اجتماعی از رهگذر یافتن متغیرهای مؤثر، زمینه‌ای، بازدارنده و پیامدها در قالب الگویی نظام‌مند است. این پژوهش بر اساس نوع هدف، بنیادی و به لحاظ روش کیفی و دارای رویکرد استقرایی است. بدین منظور با بهره‌گیری از نظریه داده‌بنیاد، پس از فرآوری مجموعه روایات امام رضا (ع)، مقوله‌های اخلاقی کلان و خُرد مدل، استخراج شده و الگوی همبستگی اجتماعی ارائه می‌شود. یافته‌های پژوهش گویای آن است که تحقق همبستگی اجتماعی مستلزم توجه به مقوله‌های متعددی است. در این زمینه، اخلاق‌مداری، دوستی، خویشتن‌داری، بخشایشگری، همزیستی مسالمت‌آمیز و تأمین امنیت، مهم‌ترین متغیرهای مؤثر، فروتنی، یاری‌رسانی به دیگران، مداراجویی و مسئولیت‌پذیری مهم‌ترین مقوله‌های زمینه‌ساز هستند. متغیرهای بازدارنده در این الگو عبارتند از: تعامل غیرضابطه‌مند، اشاعه فساد، اختلاف‌آفرینی و گسست‌های خانوادگی. پیامد اصلی همبستگی اجتماعی نیز ارتقای منزلت و قدرت‌یابی اجتماعی است.

تشرف دولتمردان مسلمان خارجی به حرم رضوی و گرایش های صوفیانۀ ایشان

علیرضا ابراهیم؛ رضا تقی زاده نائینی

دوره 11، شماره 43 ، آبان 1402، صفحه 83-108

https://doi.org/10.22034/farzv.2023.354414.1793

چکیده

بازدید از اماکن مذهبی یکی از برنامه‌های رایج در سفرهای دیپلمات‌ها و مقامات کشورهای مسلمان به هنگام حضور در دیگر ممالک اسلامی است. آرامگاه امام هشتم شیعیان در شهر مشهد مقدس که مهم‌ترین زیارتگاه ایران ... بیشتر بازدید از اماکن مذهبی یکی از برنامه‌های رایج در سفرهای دیپلمات‌ها و مقامات کشورهای مسلمان به هنگام حضور در دیگر ممالک اسلامی است. آرامگاه امام هشتم شیعیان در شهر مشهد مقدس که مهم‌ترین زیارتگاه ایران به شمار می‌رود، در سده اخیر پذیرای ده‌ها تن از دولتمردان اهل سنت بوده است. این تحقیق که به روش توصیفی تحلیلی انجام گرفته، در پی یافتن علل تشرف مقامات مذکور به حرم رضوی است. یافته‌ها نشان می‌دهد گرایش‌های صوفیانه بعضی از دولتمردان مسلمان، یکی از علل تشرف آن‌ها به آستان مطهر امام هشتم (ع) بوده است. بعضی سیاستمداران مسلمان، همچون ظاهرشاه، ابوالکلام آزاد، عمران خان، عبدالله واد، بی‌نظیر بوتو و... از کشورهای افغانستان، هند، پاکستان، سنگال و ... به هنگام حضور در ایران، با انگیزه زیارت امام رضا (ع) عازم مشهد شده‌اند. این افراد در وطن خویش به حمایت از صوفیه یا وابستگی به طریقه‌هایی چون سهروردیه، قادریه، نقشبندیه، چشتیه و مریدیه شهرت داشتند و گزارش‌های متعددی از تشرف ایشان به زیارتگاه‌های صوفیه وجود دارد. با این وصف، به نظر می‌رسد که مقامات سیاسی مذکور حسب باور یا نظر به احترام و جایگاه امام رضا (ع) در سلسله‌های صوفیه، نسبت به زیارت مزار وی اقدام کرده باشند. در این زمینه می‌توان انتظار داشت که زیارتگاه حضرت بتواند به‌عنوان نقطه اتکایی در بهبود و تقویت روابط سیاسی و فرهنگی مثمر باشد.

کاربست نظریه کنش‌های گفتار درگفتمان خداشناسی امام رضا(ع)

علی اکبر نورسیده؛ علی باقری

دوره 11، شماره 43 ، آبان 1402، صفحه 109-135

https://doi.org/10.22034/farzv.2023.356712.1796

چکیده

نظریة کنش گفتار یکی از مؤلفه‌های کاربردشناسی زبان با شعار کنش‌گرایی پاره‌گفتارهای زبانی پا به عرصه زبان‌شناسی کاربردی گذاشت. به نظر آستین سخن گفتن به یک زبان خاص، کنش قاعده‌مند در یک بافت مشخص را ... بیشتر نظریة کنش گفتار یکی از مؤلفه‌های کاربردشناسی زبان با شعار کنش‌گرایی پاره‌گفتارهای زبانی پا به عرصه زبان‌شناسی کاربردی گذاشت. به نظر آستین سخن گفتن به یک زبان خاص، کنش قاعده‌مند در یک بافت مشخص را به همراه دارد، به طوری که در پی ارتباط کلامی، تغییراتی در رفتار و افکار کاربران زبان متجلی می‌شود. از این جهت کاربست این نظریه در حوزه پدیده‌های گفتمانی ناشی از ارتباط زبانی، موجب فهم عمیق‌تر و دقیق‌تر متون به‌ویژه متون دینی می‌شود. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد کاربردشناسی زبان بر اساس الگوی جان سرل در کنش گفتار، گفتمان خداشناسی امام رضا(ع) را بررسی کرده است. از این‌رو، ابتدا تعاریفی از نظریة کنش گفتار با آرای آستین و سرل ذکر کرده سپس به تحلیل پاره‌گفتارهای امام(ع) در باب خداشناسی پرداخته است. دستاوردهای این پژوهش بیانگر این است که امام رضا(ع) در گفتمان خود در باب خداشناسی به انتخاب ساختار گفتار و پاره‌گفتار‌ها و گزینش گزاره‌ها و کاربست واژگان و عبارت‌ها به شرایط شنونده توجه داشته است که این امر نقش بارزی در جهت‌دهی کنش‌های گفتار ایفا می‌کند. از طرفی کنش گفتار اظهاری بیشترین بسامد را بین دیگر کنش‌های گفتار مثل ترغیبی و عاطفی دارد که این امر نشانگر این است که حضرت رضا(ع) شنوندگان خود را ناآگاه یافته و درصدد آگاهی بخشی آن‌ها در قالب تفسیر و تشریح بر آمده است. هرچند فعل مضمون در سخن کنش‌های اظهاری نوعی ترغیب مخاطب را نیز به همراه دارد.

واکاوی سیاست های آستان قدس رضوی در حوزه گردشگری مذهبی و زیارت؛ از وضعیت موجود تا وضعیت مطلوب

اعظم بقائی؛ حسین مهربانی فر

دوره 11، شماره 43 ، آبان 1402، صفحه 137-168

https://doi.org/10.22034/farzv.2023.351980.1786

چکیده

زیارت و گردشگری مذهبی در عین فرصت‌های مشترک برای همگرایی و همراهی، تفاوت بنیادین در مبنا، کارکرد و پیامدهای اجتماعی دارند. این امر مناقشات مختلفی را در سیاست‌گذاری به دنبال داشته است. این پژوهش شناخت ... بیشتر زیارت و گردشگری مذهبی در عین فرصت‌های مشترک برای همگرایی و همراهی، تفاوت بنیادین در مبنا، کارکرد و پیامدهای اجتماعی دارند. این امر مناقشات مختلفی را در سیاست‌گذاری به دنبال داشته است. این پژوهش شناخت وضعیت موجود سیاست‌های آستان قدس رضوی در نسبت با موضوع زیارت و گردشگری مذهبی را پی می‌جوید و در نهایت به دنبال این است که بر اساس دریافتی کلی از وضعیت موجود این سیاست‌ها، فهرستی از اولویت‌های ناظر به وضعیت مطلوب سیاست‌ها و خدمات آستان در حوزه زیارت و گردشگری مذهبی به دست دهد؛ بهره‌گیری از روش اسنادی و مصاحبه‌ کیفی با متخصصان، سیاست‌گذاران و مجریان گردشگری مذهبی و زیارت در گردآوری اطلاعات و همچنین تحلیل داده‌های به دست آمده از آن با روش تحلیل محتوای کیفی به این نتیجه منتهی شد که نه‌تنها مسئلة گردشگری مذهبی در سیاست‌های آستان قدس رضوی مورد توجه قرار نگرفته است، بلکه هیچ نسبتی میان گردشگری و زیارت در این سیاست ها برقرار نشده است؛ از جمله مسائل و موضوعات سیاست‌های موجود در حوزه زیارت، می‌توان به اثربخشی زیارت و تدوام ارتباط با زائران، تحقق زیارت با معرفت و ارتقای آداب و مناسک آن، مشارکت‌افزایی مردم در خدمات زیارت و محرومیت زدایی و... اشاره کرد. همچنین از میان اولویت‌ها، مواردی همچون ایجاد همگرایی میان گردشگری و زیارت و بهره‌گیری از ظرفیت‌های گردشگری در امتداد زیارت و حفظ هستة معنایی زیارت و بسط آن در خدمات حرم و شهر زیارتی قابل ذکر است.

بررسی ویژگی‌های فنی ومحتوایی قصیده حُرّ عاملی در مدح امام رضا (ع)

حیدر محلاتی

دوره 11، شماره 43 ، آبان 1402، صفحه 169-192

https://doi.org/10.22034/farzv.2022.346759.1773

چکیده

محمد بن حسن حُر عاملی از علمای شیعه قرن یازدهم هجری و یکی از چهره‌های بزرگ روایی است که در نقل احادیث اهل بیت (ع) مقام والایی دارد. وی در این خصوص کتاب «وسائل الشیعه» را تألیف کرد که در موضوع خود مرجع ... بیشتر محمد بن حسن حُر عاملی از علمای شیعه قرن یازدهم هجری و یکی از چهره‌های بزرگ روایی است که در نقل احادیث اهل بیت (ع) مقام والایی دارد. وی در این خصوص کتاب «وسائل الشیعه» را تألیف کرد که در موضوع خود مرجع مهمی به شمار می‌آید. شیخ عاملی در علوم عقلی و نقلی صاحب نظر بود وتألیفات گران‌سنگی را از خود به یادگار گذاشته است. شهرت حُر عاملی در نقل احادیث بر سایر تألیفات او سایه افکند و دیگر آثار خود را تحت الشعاع این علم قرار داد. یکی از خلاقیت‌های هنری این عالم بزرگ طبع شعری اوست که در دیوان 15 هزار بیتی وی کاملاً متجلی است. مهم‌ترین موضوع دیوان حُر مدح و رثای خاندان نبوت است. نسخة خطی این دیوان سرشار از ذکر اهل بیت(ع) است که با بیان زیبای شاعر سروده شده است. از آنجا که این دیوان تا کنون منتشر نشده، ضرورت معرفی و شناسایی محتوای ارزشمند این اثر دو چندان شده است. از میان صدها قصیدة دینی وآیینی این دیوان تنها یک قصیده وجود دارد که مختص مدح امام رضا(ع) است. این سروده دارای نکات ارزشمندی است که بیان آن اهمیت ویژه‌ای دارد. این مقالة با بهره‌گیری از روش توصیفی تحلیلی سعی می‌کند ویژگی‌های فنی این قصیده را شناسایی و محتوای روایی و ادبی آن را تحلیل کند. یکی از نتایج این پژوهش شناخت بُعد استدلالی شاعر در به‌کارگیری دلایل عقلی و نقلی در این قصیده بوده که این رویکرد در مدیحه‌سرایی‌های حُر با محوریت اهل بیت(ع) کاملاً مشهود است.

مطالعه تحلیلی نقاشی صحن عتیق امام رضا (ع) اثر محمود خان ملک‌الشعرا نقاش دوره قاجار (1311/1228 ه.ق/1811-1893 م)

الهه پنجه باشی

دوره 11، شماره 43 ، آبان 1402، صفحه 193-220

https://doi.org/10.22034/farzv.2023.363301.1806

چکیده

محمودخان ملک‌الشعرا، نقاش و از استادان هنر نقاشی دوره قاجار در زمینه ثبت آثار شهری و تاریخی است. آثار او دارای زمینه تناسب هندسی و پرسپکتیو بسیار دقیق متأثر از دانش ریاضیات و هندسه محمودخان است. هدف از ... بیشتر محمودخان ملک‌الشعرا، نقاش و از استادان هنر نقاشی دوره قاجار در زمینه ثبت آثار شهری و تاریخی است. آثار او دارای زمینه تناسب هندسی و پرسپکتیو بسیار دقیق متأثر از دانش ریاضیات و هندسه محمودخان است. هدف از این پژوهش، مطالعه تحلیلی ساختاری اثر نقاشی محمودخان از صحن عتیق امام رضا (ع) به‌عنوان قدیمی‌ترین اثر رنگ‌روغن شناخته‌شده او و بررسی ساختاری ویژگی‌های این نقاشی به‌عنوان یک سند تاریخی از صحن عتیق در زمان قاجار است. سوالات اصلی در این پژوهش به این شرح است: 1. ویژگی‌های بصری و ساختاری صحن عتیق حرم امام رضا (ع) در اثر محمودخان ملک‌الشعرا چگونه کار شده است؟ 2. ترکیب‌بندی و تقسیمات اثر در ایوان جنوبی و ایوان ساعت چگونه نمایش داده‌شده است؟ این پژوهش به شیوه توصیفی تحلیلی و جمع‌آوری اطلاع به‌صورت اسنادی (کتابخانه‌ای) بوده است. شیوه تحلیل آثار بر اساس بررسی اصول و قواعد تجسمی به‌کار رفته در نقاشی صحن عتیق است. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد محمودخان ملک‌الشعرا، از هنرمندان بزرگ و پیشگام در عرصه نقاشی نوین در ایران دوره قاجار صحن عتیق، قدیمی‌ترین صحن حرم را در دوره قاجار با نقاشی به ثبت رسانده و در این اثر به جزئیات دقیقی اشاره‌کرده است که امروزه با توجه به تغییرات در طول زمان ما را با معماری آن زمان در صحن عتیق آشنا می‌کند. این اثر قدیمی نوعی نقاشی مستندنگاری از حرم امام رضا (ع) در دوره قاجار از صحن عتیق بوده و پرسپکتیو صحیح، ذهن‌گرایی، خلاقیت هنری در نقاشی دیده می‌شود.

مقالات آماده انتشار

شماره جاری

دوره 11 (1402)

دوره 10 (1401)

دوره 9 (1400)

دوره 8 (1399)

دوره 7 (1398)

دوره 6 (1397)

دوره 5 (1396)

دوره 4 (1395)

دوره 3 (1394)

دوره 2 (1393)

دوره 1 (1392)

دوره و شماره: دوره 11، شماره 43، آبان 1402، صفحه 9-230

شناسایی و اولویت بندی مولفه های حضورگرایی کارکنان در آستان قدس رضوی با رویکرد فراترکیب و دلفی فازی

چکیده

الگوی همبستگی اجتماعی در کلام امام رضا (ع) بر اساس نظریه داده بنیاد

چکیده

تشرف دولتمردان مسلمان خارجی به حرم رضوی و گرایش های صوفیانۀ ایشان

چکیده

کاربست نظریه کنش‌های گفتار درگفتمان خداشناسی امام رضا(ع)

چکیده

واکاوی سیاست های آستان قدس رضوی در حوزه گردشگری مذهبی و زیارت؛ از وضعیت موجود تا وضعیت مطلوب

چکیده

بررسی ویژگی‌های فنی ومحتوایی قصیده حُرّ عاملی در مدح امام رضا (ع)

چکیده

مطالعه تحلیلی نقاشی صحن عتیق امام رضا (ع) اثر محمود خان ملک‌الشعرا نقاش دوره قاجار (1311/1228 ه.ق/1811-1893 م)

چکیده